Lịch sử Deutscher Fernsehfunk

Thành lập

Vô tuyến truyền thanh là phương tiện vô tuyến chính ở Khối Warsaw trong những năm 1950, khi vô tuyến truyền hình được coi như thứ yếu vào lúc cả khối thực hiện những kế hoạch năm năm hướng tới mục tiêu công nghiệp hóa. Đông Đức là một ngoại lệ, do sự cạnh tranh các làn sóng vô tuyến phát thanh với đối thủ ở phía Tây bức màn sắt; nhất là khi đài Nordwestdeutscher Rundfunk (NWDR, tiếng Việt: Truyền thanh Đông Bắc Đức) của Tây Đức bắt đầu lập kế hoạch phát sóng truyền hình trong một vùng phủ sóng bao gồm cả Đông Berlin, và phát sóng thử vào năm 1950.

Vì thế, các quan chức Đông Đức bắt đầu coi vô tuyến truyền hình là một thứ quan trọng, và xây dựng một trung tâm truyền hình ở Adlershof (Berlin) vào ngày 11 tháng 5 cùng năm cùng với những buổi phát sóng thử đầu tiên. Truyền hình Đông Đức cũng bắt đầu phát sóng thử vào ngày 20 tháng 12 năm 1951. Đối thủ NWDR của họ sau đó thông báo bắt đầu phát sóng từ Hamburg từ Giáng sinh 1952. Việc này khiến cho chính quyền Đông Đức đẩy nhanh việc chuẩn bị phát sóng.

Một trạm relay truyền hình được xây dựng ở Trung tâm Đông Berlin vào tháng 2 năm 1952 và kết nối trạm với Trung tâm Adlershof được mở vào ngày 3 tháng 6. Vào ngày 16 cùng tháng, những bộ vô tuyến đầu tiên đã được bán với giá 3500 Mác Đông Đức 1 bộ. Truyền hình liên tục, dù vẫn được dán tem thử, bắt đầu vào ngày 21 tháng 12, sinh nhật của Joseph Stalin, phát sóng 2 tiếng một ngày. Phát thanh viên Margit Schaumaker chào mừng khán giả và giới thiệu logo của DFF - Cổng Brandenburg. Tiếp theo đó là những bài diễn văn của những nhân vật máu mặt trong cơ quan, và bản đầu tiên của chương trình thời sự Aktuelle Kamera (tiếng Việt: Máy quay hiện tại), được dẫn bởi phát thanh viên Herbert Kofer.

Chính sách của Đảng XHCN Thống nhất là kiểm duyệt những mạng lưới truyền thông lớn (vd. báo chí hay radio), trong khi lúc đó truyền hình không được coi như vậy do lượng người xem nhỏ. Vì thế, chương trình thời sự Aktuelle Kamera lúc đầu còn không bị kiểm duyệt và có thể nói xấu chính quyền. Mọi thứ bắt đầu thay đổi khi Aktuelle Kamera chỉ trích nhầm chỗ cuộc nổi dậy 1953, từ đó Đảng XHCN Thống nhất bắt đầu kiểm soát DFF, và tin tức chỉ được trích từ nguồn chính thức.

Số giờ sản xuất chương trình truyền hình Đông Đức trên năm.

Phát triển

Từ khi DFF được thành lập, mạng lưới truyền hình mở rộng nhanh

  • 1953: khánh thành trạm Berlin-Grunau
  • 1954: thi công trạm Berlin-Muggelberg (không hoàn thành) & khánh thành trạm Dresden
  • 1955: khánh thành trạm Berlin-Mitte, Helpterberg, Marlow, Karl-Marx-Stadt (nay là Chelmnitz), BrockenInselsberg (hai trạm cuối phát sóng qua được Tây Đức).
  • 1956: Berlin-Kopenik

Chất lượng truyền hình và số lượng studio truyền hình cũng mở rộng. Vào mùa hè năm 1953, Studio I được mở cửa ở Adlershof; còn năm 1955 diễn ra buổi phát sóng lưu động đầu tiên. Vào 2 tháng 1 1956, DFF dừng phát sóng thử, và ngày hôm sau bắt đầu phát sóng chính thức.

Đài truyền hình lúc đó không mang tên "Truyền hình Đông Đức" vì chính quyền Đông Đức muốn thực hiện truyền hình toàn quốc, dã tâm này cũng giống như hệ thống ở phía Tây. Nhưng địa lý Đức lại không cho phép - mặc dù phía Đông xây nhiều tháp truyền hình có mức tín hiệu cao ven biên giới nội Đức, Đông Đức không thể nối dải tín hiệu đi xa được. Hài hước là đài ARD Tây Đức (hậu thân của NWRF, NWRF là thành viên của ARD) phát sóng đến gần hết toàn bộ Đông Đức trừ phía Đông Bắc và Đông Nam, những vùng đấy sau này được gọi đùa là Tal der Ahnungslosen, hay "thung lũng của những kẻ vô tri". ZDF (một hãng truyền hình Tây Đức khác) và ARD sớm được gọi đùa theo cặp là "Zentral Deutsches Fernsehen ausser Rugen und Dresden" (Truyền hình Trung ương Đức trừ Rugen và Dresden) như một trò chọc đi đôi với Tal der Ahnungslosen.

Vào cuối năm 1958, đã có hơn 300 000 bộ thu sóng truyền hình ở Đông Đức.

Những chương trình thời sự và chính trị của DFF thường không cùng giờ với những chương trình thời sự và chính trị của Tây Đức, do có thể đa phần những người xem sẽ yêu thích những chương trình phía Tây hơn. Lấy ví dụ, Aktuelle Kamera phát sóng vào lúc 7:30 tối, giữa hai chương trình chính luận Tây Đức heute (hôm nay) của ZDF và Tagesschau (tin tức hàng ngày) của ARD lúc 19:00 và 20:00. Còn những chương trình giải trí (như Ein Kessel Buntes (tiếng Việt: một cái vạc màu sắc)) thì hay được xếp lịch trùng với những chương trình tin tức và giải trí Tây Đức với hy vọng thu hút khán giả khỏi những đài truyền hình phương Tây. Còn những chương trình khác (như phim) được xếp sau những chương trình tuyên truyền như Der schwarze Kanal với hy vọng là những người xem phim sớm sẽ xem luôn tuyên truyền.

Từ ngày 7 tháng 10 1958 - nghĩa là 2 năm sau khi phát sóng chính thức, DFF bắt đầu phát sóng lặp lại những chương trình buổi tối vào buổi sáng với đối tượng là nhân công làm ca, với slogan "Wir wiederholen für Spätarbeiter" ("Chúng tôi phát lại cho những người làm ca đêm").

DFF/DDR-FS cũng sản xuất một số chương trình giáo dục cho trường học; bao gồm những môn hóa, , lịch sử thế giới, lịch sử và địa lý Đức, giáo dục công dântiếng Nga. Họ cũng sản xuất một số chương trình giáo dục không cho trường học như ESP - Einführung in die sozialistische Produktion ("Giới thiệu về sản xuất theo mô hình xã hội chủ nghĩa") và chương trình tiếng Anh English for You. Các chương trình này đều nằm trong kho lưu trữ DRA của ARD ở Babelsberg.

Những bộ vô tuyến Đông Đức

Bức tưởng Berlin

Sau khi Bức tường Berlin tồn tại từ tháng 8 năm 1961, Đông Đức bắt đầu ngăn cản truyền hình Tây Đức. Họ không thể làm nhiễu tín hiệu do không thể không làm nhiễu thêm tín hiệu cả ở Tây Đức, việc này sẽ vi phạm Hội nghị Yalta và chắc chắn Tây Đức sẽ làm điều tương tự để trả lại. Thay vì vậy, FDJ (Freie Deutsche Jugend, Thanh niên nước Đức tự do, dạng Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh của Đông Đức) bắt đầu chương trình "Blitz contra Natosender" – "Đánh vào những trạm phát sóng NATO" cùng năm, huy động thanh niên phá hủy những trạm phát sóng Tây Đức. Từ Republikflucht ("chạy khỏi Đông Đức mà chưa xin giấy phép") sau đó cũng có ý nghĩa hài hước "xem truyền hình Tây Đức". Dù vậy, dân phía Đông vẫn xem ARD, dẫn tới việc phát triển Der schwarze Kanal.

Từ những năm 1970, Đảng XHCN Thống nhất Đức bắt đầu nới lỏng hạn chế, và trong một số trường hợp người dân Đức còn được xây những tháp antenna to có khả năng bắt đài ngoài ở những nơi không thu phát được. Những chiếc antenna ngoại cỡ trên mái nhà vẫn còn ở một số thành phố vốn thuộc Đông Đức hôm nay.

Truyền hình màu và DFF2

Truyền hình màu đã được bắt đầu vào 3 tháng 11 1969 trên kênh mới DFF2 bắt đầu phát sóng cùng ngày, để chuẩn bị cho 20 năm Quốc khánh Đông Đức 7 tháng 10. DFF đã chọn chuẩn SECAM của Pháp, phổ biến ở khối Warsaw; thay vì chuẩn PAL do Tây Đức phát minh. Các bộ vô tuyến có thể thu phát cả truyền hình đen trắng và truyền hình màu do chuẩn truyền hình vẫn như nhau. Những bộ vô tuyến truyền hình màu vốn có ít ở Đông Đức và nhiều bộ cũng đã được chuyển bằng tay để nhận các tín hiệu theo chuẩn PAL và SECAM. Sau đó, những nhà sản xuất Đông Đức cũng sản xuất những bộ có thể thu cả SECAM và PAL.

Việc DFF2 được phát sóng cũng đã tăng tổng số giờ phát sóng truyền hình.

Năm195519601965197019751980198519881989
Giờ phát sóng/năm7863,0073,7746,0286,8517,7048,2659,1948,900
Giờ phát sóng/tuần155873116132148159177171

Vào ngày 11 tháng 2 1972, DFF đổi tên thành DDR-FS (Deutschen Demokratische Republik - Fernsehen, mang nghĩa Truyền hình Đông Đức), bỏ sự liên quan đến việc truyền hình toàn Đức. Tên DFF cũ vẫn còn trong chương trình Người cát (The Sandman), được chiếu lại khá nhiều.

Do DFF2/DDR-F2 đa phần phát sóng vào buổi tối, rất dễ phát sóng những chương trình đặc biết vào buổi chiều.

Olympic 1980 và hệ thống truyền hình vệ tinh Gorizont

Việc Moscow được tổ chức Olympic mùa hè năm 1980 là sự tự hào lớn với khối phía Đông. Trái lại, việc Liên Xô đưa quân vào Afghanistan năm 1979 đã khiến cho phương Tây căm giận, dẫn thới việc Thế vận hội bị 64 quốc gia thân khối phía Tây tẩy chay. Vì vậy, DDR-FS có ý định phát sóng Thế vận hội bằng truyền hình màu cho phía Tây thuộc khối Mỹ và vì thế tẩy chay Thế vận hội; do vậy đài quyết định phát sóng thử bằng chuẩn PAL. Những thử nghiệm đó không kết quả. Tới năm 1985, có 6 078 500 bộ truyền hình được đăng ký chính thức, hơn 5 778 500 bộ so với năm 1958, đồng nghĩa với 36.5 bộ cho mỗi 100 người.

Năm 1988, hệ thống vệ tinh phát sóng truyền hình Gorizont bắt đầu phát sóng với tầm phủ tới gần như toàn bộ châu Âu, Bắc Phi và phần phía Tây châu Mỹ với những kênh của toàn bộ khối XHCN bao gồm DDR-F1.

Liên Xô sụp đổ, Đông Đức sụp đổ và tác động lên DDR-FS

Vào năm 1989, Đông Đức cố gắng triệt tiêu ảnh hưởng của phương Tây với giới trẻ và đưa họ sát hơn với chế độ. Chương trình mới Elf 99 (Elf là số 11, 1199 là mã bưu điện của studio Adlerhof) đã lên sóng như một phần kế hoạch. Kế hoạch đã không toàn công vì diễn ra vừa cũng với lúc kinh tế Đông Đức sụp đổ và áp lực cải tổ tăng lên dưới thời Mikhail Gorbachov.

Khi những cuộc biểu tình yêu cầu thống nhất bắt đầu vào ngày 9 tháng 9 năm 1989, DDR-FS đi theo đường lối chính phủ - quyết định không đưa tin về vấn đề. Nhưng sau khi Erich Honecker từ chức vào ngày 18 tháng 10, DDR-FS bắt đầu loại bỏ tự kiểm duyệt và tuyên truyền cùng lúc Đảng XHCN Thống nhất bắt đầu mất quyền lực, biểu hiện đầu tiên là việc Aktuelle Kamera đưa tin không hạn chế về cuộc biểu tình ở Leipzig 2 ngày trước khi Honecker từ chức và Der schwarze Kanal, một chương trình châm biếm tin tức từ phương Tây mà ta đã nhắc đến, dừng phát sóng từ ngày 30 tháng 10 sau khoảng 20 năm lên sóng.

Khi bức tường cuối cùng cũng sụp đổ vòa ngày 9 tháng 11, chương trình tin tức chính trên DDR-F2 đã hết kiểm duyệt và tự kiểm duyệt, và đưa tin chân thực sự kiện này. Do sự chân thực khi đưa tin, kênh truyền hình phía Tây 3sat đã phát lại tin tức. DDR-FS tham gia 3sat vào tháng 2 1990. Chỉ sau 5 tháng, DDR-FS từ kênh tuyên truyền chính của Đảng XHCN Thống nhất thành một đơn vị gần như độc lập, và bắt đầu phát những chương trình bao gồm một cuộc bàn luận mở mỗi thứ 5 trong đó khán giả có quyền gọi thẳng đến trường quay để nhận xét và cho thêm ý kiến. Trong vài tháng đầu, sự tự do đến cùng thận trọng khi Stasi vẫn hoạt động và có chân trong trong đài.

Vào tháng 2 năm 1990, Volkskammer (Nghị viện Đông Đức) quyết nghị biến DDR-FS thành một đơn vị phát sóng độc lập khỏi quyền kiểm soát của nó, và việc này đã được luật hóa vào tháng 9 năm 1990. Vào ngày 12 tháng 3, DDR-F1DDR-F2 đã được đổi tên lại thành DFF1DFF2 để loại bỏ cái tên Đông Đức và chuẩn bị cho việc thống nhất nước Đức. Việc này mở đường cho nhiều quảng cáo hơn, kiểu phát sóng như ARD và ZDF, các chương trình Mỹ, và những bản tin vùng của những nơi trước kia là Đông Đức.

Thống nhất

Vào ngày thống nhất 3 tháng 10 1990, DFF ngừng nhiệm vụ truyền hình quốc gia cho quốc gia Đông Đức không còn tồn tại. Do Luật cơ bản của Cộng hòa Liên bang Đức đưa phát sóng truyền hình vào nhiệm vụ của các bang, chính quyền mới không được phép có một đài phát sóng riêng. Điều 36 của Hiệp ước Thống nhất xác định "ngày tàn" của DFF là ngày 31 tháng 12 1991 và những đài truyền hình Tây Đức sẽ thế chân nó.

Vào 20:00 ngày 15 tháng 12 năm 1990, Kênh 1 (Erstes Deutsches Fernsehen, nay là Das Erste) của ARD phát trên làn sóng vốn thuộc về DFF1. Theo Luật cơ bản, dịch vụ truyền hình sau đó sẽ được phục vụ bởi các bang, nhưng phần Đông Đức chưa có dịch vụ ARD để thay thế. Vì vậy, DFF vẫn phải sản xuất nội dung tới ngày 31 tháng 12 cho những chương trình:

Tan rã

Sự tan rã của DFF và việc thay thế nó bởi các đài ARD theo bang đã tạo ra chỉ trích trong suốt quá trình.

Nhân viên của DFF lo lắng về việc họ còn hay mất việc cũng như có sự trung thành cho tổ chức của họ, dù trước đó nó có được dùng để tuyên truyền Cộng sản. Những người xem quen với lối phát sóng của DFF lo ngại về việc mất những chương trình yêu thích và sự lựa chọn giữa truyền hình Đông - Tây. Các bang cho rằng nên giữ một thể khác của DFF lại như bên thứ ba độc lập với những chương trình của ARD, có thể chấp thuận dưới Luật Cơ bản. Nhưng quan điểm chính tri lại ngả lại hướng tách ra các đài địa phương, kiểu mới của phương Tây và cũng theo Luật Cơ bản. Và quan điểm chính trị luôn giữ thế quyết định.

Các bang Saxony, Saxony-Anhalt và Thuringia quyết định đưa hệ thống của họ vào MDR (Phát sóng miền Trung Đức), một thành viên ARD đặt trụ sở ở Leipzig. Mecklenburg-Vorpommern, Brandenburg và Berlin có thể đưa hệ thống của họ vào NORA (Phát sóng Đông Bắc Đức), hay để Brandenburg và Berlin có hệ thống phát sóng riêng còn Mecklenburg-Vorpommern có hệ thống riêng; nhưng họ không đạt được đồng thuận. Do vậy, Mecklenburg tham gia NDR đã tồn tại (Phát sóng Bắc Đức), Berlin mở rộng đài SFB ra toàn thành, còn Brandenburg thành lập đài ORB (Phát sóng Đông Đức, Brandenburg).

DFF phát sóng lần cuối vào nửa đêm 31 tháng 12 năm 1991, đánh chấm hết cho lịch sử gần 40 năm. Những đài địa phương mới bắt đầu phát sóng ngay ngày hôm sau, 1 tháng 1 1952. Vào 1 tháng 5 2003, SFBORB hợp nhất thành RBB (Phát sóng Berlin - Brandenburg).